Pozantı Kongresi’nin 103’üncü Yılı Kutlanacak

5 Ağustos 2023 Cumartesi günü 103’üncü yılı kutlanacak olan Pozantı Kongresi’nin etkinliğinde, İlçe Kaymakamı Fatih Karamahmut ve Belediye Başkanı Mustafa Çay tarafından Atatürk Anıtına çelenk sunulacak.

Akabinde ise istasyon önünde devam edecek programda Atatürk’ün Pozantı’ya gelişi temsili olarak gerçekleştirilecek ve program sunucusu tarafından Atatürk’ün Pozantı Kongresinde yapmış olduğu konuşma okunacak. Belediye Çay Bahçesi yanında bulunan Pozantı Kongresi rölyefine Kaymakam ve Belediye Başkanı tarafından çiçek bırakıldıktan sonra gündüz programı sona erecek. Kutlama etkinliğinin akşam programında ise sanatçılar Şavaş Korkmaz ve Öykü Gürman tarafından halk konseri düzenlenecek.

POZANTI KONGRESİ NEDİR?

Milli Mücadele döneminde yurdun birçok yerinde halkı bilgilendirmek ve  harekete geçirmek için kongreler düzenlenmiştir. Erzurum, Sivas, Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri dışında Anadolu’da düzenlenen birçok kongreden  pek bahsedilmese de hepsinin Milli Mücadele dönemde ayrı bir yeri vardır. Özellikle 5 Ağustos 1920’de yapılan Pozantı Kongresi Güney Anadolu’nun kurtarılmasında büyük rol oynamaktadır. Atatürk, 5 Ağustos 1920’de Fevzi Paşa’yla birlikte Adana Pozantı’ya gelmiş ve Güney Anadolu için önemli adımlara imza atmıştır.

Atatürk, Pozantı’ya gelişini “Güneydeki Adana cephesinde bulunan arkadaşların karargâhı Pozantı’dır. Biz de oraya gittik. Yalnız orada bulunan çeşitli Müdafaa-i Hukuk Heyetleri ki onları da Pozantı’ya davet ettik ve orada milli görevle ilgilenen kişileri davet ettik. İleri gelenlerle, askeri ve siyasi durum hakkında görüşmeler yaptık.” şeklinde ifade etmiştir.

POZANTI KONGRESİNİN ÖNEMİ

1. Karaisalı’da bulunan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkezi Pozantı’ya taşınarak yapılan seçimde Ahmet Remzi (Yüreğir) başkan seçilmiştir.

2. 41. Tümen Pozantı’ya yerleştirilmiştir.

3. Milli kuvvetlerin ihtiyacı olan silah ve cephaneyi sağlamak için Kelebek’te bir depo yapılmıştır.

4. 41. Tümen Komutanı Sinan Tekelioğlu askere alımlarla milli kuvvetleri güçlendirmiştir.

5. Çukurova’daki Kuvayı Milliyeciler Pozantı’dan kontrol edilmiştir.

6. Kelebek’te bir dispanser yapılmıştır.

7. Pozantı’dan cephelere telefon bağlantısı kurularak bölgedeki milli hareket güçlendirilmiştir.

8. Cephe gerisini kontrol etmek için Pozantı İstiklal Mahkemesi kurulmuştur.

9. Pozantı’da bir haber alma teşkilatı kurularak başına Ahmet Remzi Bey getirilmiştir.

10. Bir süre sonra Atatürk Pozantı’ya arkadaşı Mehmet Nuri Bey’i Adana Valisi ve 41. Tümen Komutanı olarak göndermiş, böylece Çukurova’daki sivil ve askeri teşkilatı tek çatı altında birleştirip bölgedeki milli hareketi TBMM’nin kontrolü altına alarak organize etmiştir.

POZANTI KONGRESİNİ KİM DÜZENLEDİ?

5 Ağustos 1920 tarihinde Pozantı’da Mustafa Kemal Paşa’nın başkanlığında I. Pozantı Kongresi yapıldı. Pozantı Kongresi, Mustafa Kemal’in Meclis Başkanı sıfatıyla katıldığı ilk ve tek kongredir. TBMM’nin var olduğu bir dönemde gerçekleştirilen bu kongrede,  Pozantı, Adana’nın vilayet merkezi ilan edildi, aynı zamanda vali ve mülki amirleri de seçimle işbaşına getirildi.

Böylelikle, ulusa ve dünyaya bölge halkının mukadderatına doğrudan sahip çıktığı duyuruluyordu. Karaisalı’da bulunan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Merkezinin Pozantı’ya alınması Karaisalıları kızdırmışsa da bu kararın neticesi hayırlı oluştur. Bundan sonra seçimle yönetime gelen idareciler, Ankara Hükümeti tarafından onaylanmıştır. Bölgedeki ilk “direniş yuvaları” oluşturulmuştur.

Atatürk Pozantı’ya gelişini şöyle anlatmıştır:

“Güneydeki Adana cephesinde bulunan arkadaşların karargâhı Pozantı’dır. Biz de oraya gittik. Yalnız orada bulunan çeşitli Müdafaa-i Hukuk Heyetleri ki onları da Pozantı’ya davet ettik ve orada milli görevle ilgilenen kişileri davet ettik. İleri gelenlerle, askeri ve siyasi durum hakkında görüşmeler yaptık…”

I. Oturumda ise daha çok Pozantı’nın “vilayet merkezi olması” konusu tartışılmıştır. Bu oturumda delegeler Atatürk’e, Pozantı’nın “müstakil bir liva haline getirilmesi” önerisinde bulunmuşlardır. Bu öneriye Atatürk şu teklifle karşılık vermiştir:

“Güzel Adana şimdi işgal altındadır. Biz burada yeniden bir vilayet teşkilatı kuralım. Bu suretle Adana’yı burada milli bir hareket merkezi ve vilayet teşkilatı olarak vücuda getirmiş oluruz. Böylece bütün kaza ve nahiyeleri de buradan, bir elden idare etmek imkân dâhiline girer. Bu düşman için daha büyük endişeler hâsıl olur.”

Atatürk böylece bölgeye, bölgeyi bilmeyen birinin vali olarak atanmasını da önlemek istemiştir. Atatürk’ün isteğiyle 12 kişilik bir heyet oluşturulmuş ve İsmail Safa Bey vali seçilmiştir. Hemen göreve başlayan İsmail Safa Bey Pozantı mülki erkânını belirleyip listeyi kongre başkanı Atatürk’e sunmuştur. Atatürk’ün okuduğu 12 kişilik liste kabul edilmiş ve Adana vilayet teşkilatı Pozantı’da kurulmuştur. Böylece Pozantı Adana’nın merkezi olmuş ve Güneydeki milli direniş hareketi buradan organize edilmiştir.

İşte Atatürk’ün Güney Anadolu’nun kurtarılmasında “doğrudan” etkili olduğunun en açık kanıtlarından biri I. Pozantı Kongresi’dir.

8 Ekim 1920’de de II. Pozantı Kongresi toplanmıştır

Atatürk’ün katılımı ve başkanlığıyla gerçekleşen I. Pozantı Kongresi, Fransızları ve Ermenileri moralman çökertmiştir. Atatürk’ün, Fransızların bulundukları cephelerin en uç noktasına kadar sokulması ve buradaki milli kuvvetleri denetlemesi, emirler vermesi ve üstelik burada bir de kongre düzenlemesi Fransızları Süleyman Hatipoğlu’nun deyimiyle “çileden çıkarmıştır.”

Atatürk, Pozantı dönüşü TBMM’de yapılan Gizli Oturumda şunları söylemiştir;

Ali Fuat Paşa (Cebesoy) “Şimdilik Pozantı’yı Adana’ya merkez olmak üzere kurmaya lüzum gördüm. Mersin livası oluştu. Karaisalı kazası diye halk kendi kendine idare etmeye başlamıştır. Mersin ve Tarsus kazalarını doğrudan doğruya merkezi vilayetle irtibatlandırdık ve oralarda vekâleten görev yapmakta olan kişileri vekil olmak üzere tayin ettik ve hükümet için gereken tedbirleri aldık ve onlarda derhal göreve başladılar.”